Amagqirha ahlahluba * -2017

Nozihlwele Gibi

AMAGQIRHA aseMpuma Koloni ahlasiml’ umzimba enikina nentloko esithi ukuba izinto bezikrakra ngokwepolitiki nezoqoqosho eMzantsi Afrika ngo-2016, unyaka ka-2017 ngelishwa awuzi nathemba.

La magqirha alumkisa ngelithi izinhanha ziza kuqhubeka zityeba nangakumbi logama amahlwempu ezakulamba nangakumbi.

Oku, ngokokutsho kwabasiyazi, kubangelwa ziinyembezi zabantu beli lizwe abaphilayo kwanabo sele balandulela eli phakade, abaqumbe ngenxa yeenkokeli ezingabeki iimfuno zoluntu phambi kweziqu zazo.

UNozihlwele Gibi, igqirha lakuCentane elizinze eMdantsane, uthi “Ukungamameli kweenkokeli zikarhulumente” woMzantsi Afrika kwenza ingqumbo engathethekiyo kwabalalele ukuthula. Le ngqumbo ke, ngokokutsho kukaGibi, ibangela ububhutyubhutyu bolawulo kwabo bathwaliswe uxanduva lokukhokela isizwe.

“Ukuba ubani uthi unyaka ka-2016 ubunzima kurhulumente okhokelwa yiANC, makayazi ukuba kubi okuzayo. Besisanyela nje intambo ku-2016, imbi into esezakujongana noMzantsi Afrika ukuba iinkokeli zorhulumente okhokelwa yiANC azimameli.

“Imiyoya yeenkokeli zeANC, esele zilandulele eli, iyathetha futhi ingqumbo yazo isezakuchaphazela abantu abaninzi kweli lizwe. Izinyanya zeli lizwe zivele zibenosizi xa zicinga ngoMzantsi Afrika,” utsho uGibi.

UGibi uthi iinkonde ebezikhokela iANC, esele zabhubha, zizibuza umbuzo omnye oko. “Kutheni abantu abanikwe uxanduva lokukhokela ilizwe ngokweANC besahlulwa yinto encinane, ukunyaniseka nokuthobela imithetho emiselweyo?”

Elinye igqirha uNomqondiso Notshangaza Skweyiya naye uthi akukho nto entle ezayo kunyaka ka-2017. “Basekukhala abantu baseMzantsi Afrika ngo-2017, kubi andiboni nto intle izayo. Yonke le nto ibangelwa kukunqongophala kwenyani kwiinkokeli zorhulumente okhokelwa yiANC. Ngubani ongaze athamsanqelise umntu ongenanyani?” kubuza eli gqirha elavuma ukufa ngo-1978.

USkweyiya ebengayazi ukuba kuza iintatheli zephephandaba I’solezwe kumzi wakhe eMdantsane, nanjengoko sivele see galakangqa. Ekufikeni kwethu usixelele ukuba ebeyiphuphile into efana nale sithe sambikela yona – eyokuba makasixelele ngokuqulathwe ku-2017.

“Namhlanje (ngoLwesibini) ndivuka nephupha apho bendiphambi kwabantu beendaba bephethe imiboko neekhamera besithi mandithethe nesizwe. Ndibabuzile apha ephupheni ukuba ndicela bandiphe nje umxholo ndiza kuqhabalaka,” utshilo uSkweyiya.

Omabini la magqirha athi xa iinkokeli zikarhulumente zingathi zibezizicaka zabantu futhi zixolise ngokubhutyuza elulalweni, kungakho ukhanyo kwilizwe loMzantsi Afrika.

USkweyiya uthi ukuphathwa kwelizwe ngobunono kungenza amathamsanqa angathethekiyo kwiinkokeli zeli lizwe.

Yena, uGibi uvale ngelithi inkani kwanokungacingeli abanye abantu kwiinkokeli zikarhulumente okhokelwa yiANC zizinto ezisezakwenza izinto zibembi kakhulu kweli lizwe. Uthi xa ezi nkokeli zingathi zizikhwebule koku, umtyhi wokhanyo ungabonakala.