Amawaka emisebenzi kubantu abahlelelekileyo

ISEBE lezeNdlela neMisebenzi yoLuntu eMpuma Koloni lidale intlaninge yemisebenzi ekumawaka angamashumi amane anesithoba namakhulu alithoba anamashumi alithoba nesibini (49 992) kubantu abahlelelekileyo kule minyaka mine idlulileyo, lidlula kumlinganiselo ebeliwubekelwe wokudala imisebenzi ekuma49 150.

Oku kudizwe nguMphathiswa weli sebe uThandiswa Marawu ngethuba ebesenza intetho yomgaqo-nkqubo wesebe lakhe kwiNdlu yoWiso-Mthetho eBhisho izolo.

“Le mpumelelo ibonakalisa ukuzinikela kwethu ukuqinisekisa ukuba umsebenzi wolwakhiwo lweziseko uxhamlisa abona bantu bahlelelekileyo kwiphondo lethu,” kutsho uMarawu.

Le misebenzi iphantsi kwenkqubo yesebe, eyaziwa njenge-Expanded Public Works Programme (EPWP).

Kunyaka-mali ka2018/19, oqala ngomhla wokuqala kuTshazimpuzi, UMarawu uthi eli sebe liyaqhuba nenkqubo ye-EPWP.

“Siza kuqhuba neenzame zethu zokuqubisana nemiceli-mngeni yentswelo-ngqwesho nendlala, sisebenzisa i-EPWP. Yimisebenzi ekwiwaka elinamakhulu asixhenxe anamashumi amabini anesine (1 724) ekulindeleke ukuba idalwe lisebe [kulo nyaka-mali],” utshilo uMarawu.

Okunye okwizicwangciso zesebe kulo nyaka-mali kuquka ukufakwa kwabantu abangaphangeliyo abangamakhulu amathathu (300) phantsi kwenkquleqhu yephondo yokudibanisa abo bangaphangeliyo kwakunye nabaqashi, eyaziwa njenge-Amathuba Jobs Portal.

UMarawu ukwathe oonokontraka abangamakhulu amabini (200) baza kuxhaswa kwaye abangamashumi amathandathu baza kuphuculwa ngokwenqanaba lokusebenza, logama abafundi abakumakhulu alithoba (900) beza kuqeqeshwa njengamagcisa (artisans), ze abafundi abalikhulu, abangaphangeliyo, beza kufakwa phantsi kwenkqubo yenkonzo yolutsha kazwelonke iNational Youth Service Programme (NYS).

Kusenjalo, bangamakhulu alithoba anamashumi asibhozo anesithandathu (986) abahlali abathe baqeshwa kwisigaba sokuqala nesibini sokwakhiwa kwendlela uR61 esuka eMagusheni ukuya eMzamba nexabise amashumi asibhozo anesixhenxe ezigidi zeerandi (R87 million), logama amashumi alithoba anesithandathu amashishini asakhasayo athe aqeshwa ukusebenza kule ndlela ngemali ekwi-R141 yezigidi zeerandi.

Kwindlela yaseNkantolo eMbizana, ekulindeleke ukuba igqitywe kungekudala, kuqeshwe abahlali abakumashumi asibhozo nesithoba kwakunye noosomashishini abasakhasayo abalishumi elinesithandathu ngemali ekwizigidi ezilishumi elinesithathu zeerandi.

Kwindlela esuka kuN2 isiya kwisibhedlele iSiphethu, ekwisigaba sesibini, umsebenzi uqhuba kakuhle kwaye uza kugqitywa kungekudala, apho kuqeshwe abantu abakwikhulu elinamashumi asixhenxe anesithandathu kuquka noosomashishini abasakhasayo abakumashumi amabini anesithandathu.

Ezinye iindlela elixakeke zizo iphondo, neziza kugqitywa kungekudala, ziquka esuka eTombo isiya kwisibhedlele Isilimela kwanesuka kuCentane isiya eQholorha.

Kumba wokwakhiwa kwee-ofisi zikarhulumente eBhisho, uMarawu uthi izimemo zokukhweba abo banomdla wokuthabatha inxaxheba kulo msebenzi zazikhutshiwe kweyeDwarha nyakenye, kodwa akukho bantu bafaka amaxwebhu okwenza lo msebenzi.

“Isebe liye ladibana nesebe lezezimali kuzwelonke, sisebenzisana nesebe lezezimali lephondo, ukuze sijonge indlela yenkqubo evulelekileyo yesiniki-xabiso (tender),” utshilo uMarawu.