Ayifuni kuquqa ezinkundleni i-IEC

IKOMISHINI ezimeleyo yonyulo i-IEC ithi ayifuni kuzibona iquqa ibuyelela ezinkundleni ngelikhunjuzwa ngokwenza umsebenzi wayo.

Usekela sihlalo wale komishini uTerry Tselane uthe, inkundla ayiwisi mthetho mtsha ngaphandle kokukhumbuza le komishini ngento esemthethweni ebekufanele ukuba iyayenza. Ucaphule kwisigwebo samva nje senkundla yomgaqosiseko esingomba waseTlokwe, watsho esithi, ingxaki yaseTlokwe yingxaki yabo bonke oomasipala. Le komishini ihlabe ikhwelo kumaqela ezopolitiko ukuba aqinisekise ukuba abalandeli bawo banolwazi ngesibhambathiso sonyulo.

Intloko yeIEC eMpuma Koloni uThami Mraji uthe isibhambathiso esityikitywe ngamaqela ezopolitiko siyimbophelelo nakubalandeli bawo. OkaMraji uthe, “Ngamashumi amane anesibini amaqela azakuthatha inxaxheba kulonyulo kweli phondo, nekufanele agaye inkxaso ngokukhululekileyo.” Ukwathe likhulu elinamashumi asibhozo anesibhozo abagqatswa abazimeleyo nabazakugaya inkxaso kwiiWadi ababhalise ukuba ngooceba kuzo.

Ukwathe ziyi705 iiWadi zoomasipala abohlukileyo, ngelixa zingaphaya kwamawaka amane izikhululo zovoto ezakujongana nazo i-IEC kweli phondo. UTselane uthe i-IEC inoxanduva lokuqinisekisa ukuba iziphumo zonyulo zamkelekile kuluntu jikelele. “Amaqela ezopolitiko atyikitya isivumelwano sokuqinisekisa uzinzo kwidemokrasi yeli,” utshilo uTselane. Ukwathe inkundla yomgaqosiseko ibanike umyalelo wokuqinisekisa ukuba eTlokwe umqulu wabavoti unedilesi yomvoti ngamnye, kwaye emva kolonyulo eli nyathelo lizakunwenwela kubo bonke oomasipala.

UTselane uthe, “Sinikwe iinyanga ezili-18 ukuqinisekisa ukuba kwiindawo zonke umqulu wabavoti unedilesi. Asinaxesha lakuphumla kuba sizakuthi siphuma kolu nyulo kuvele unyulo lovalo sikhewu kweminye imimandla. Kufuneka sithi silibamba abe wonke umntu okumqulu wonyulo enedilesi, ukuze kungabikho mntu uphinda asidontsele kwinkundla yonyulo.”

Ukwathe abasebenzi beIEC mabaqinisekise ukuba abagqatswa bonke balo Wadi bazigqatse kuyo bakhona kwiphepha lokuvota, kwaye olo luhlu aluhanjiswa kwidilesi engeyiyo. Ujaji Willem Lotter Wepener ufungise abasebenzi bale komishini ngelithi abazukuthatha cala laqela lithile lezopolitiko. Amagosa asibhozo, azakukhokela iingingqi ezisibhozo eziphantsi kwalo unyulo, atyikitye isibhambathiso emva kweso sifungo.

johnnie.isaac@inl.co.za