Bubekwa elubala ubuqhophololo bexesha lengcinezelo

Hennie Van Vuuren

UBUQHOPHOLOLO obubandakanya izityhentywe zemali obenzeka ngexesha localucalulo babethwa ngoyaba ziinkokeli zeli kuba zisoyika ukuphazamisa inkqubo yenkxolazwe yokungena koMzantsi Afrika kwintando yesininzi.

Ngenxa yoku, iinkampani zabucala ezazisenza obu buqhophololo zakwazi ukufumana ithuba lokucima amanye wamaxwebhu aqulathe inkqubo ezaziyilandela xa zenza obu buqhophololo.

Oku kuvela kwincwadi kaHennie Van Vuuren ethi: Apartheid Guns and Money.

Le ncwadi ibeka elubala indlela urhulumente wengcinezelo owayebuqhuba ngayo ubuqhophololo.

Ngokomzekelo, amashumi amathathu ekhulwini (30%) emali yengeniso yelizwe yayichithwa ekuthengweni kwezixhobo zokulwa “kuba babefuna ukuqinisa umkhosi wabo wokulwa nabo bafuna inkululeko eMzantsi Afrika”.

UVan Vuuren, ongumlawuli weOpen Secrets – inkampani engajonganga nzuzo, enjongo zayo ikukunqwabulula lonke ulwazi olufihlelwe abemmi beli – uthi kubathathe iminyaka emihlanu ukuphanda ngale ncwadi. Kolu phando bafikelele kwisigqibo sokuba ngamampunge into yokuba ubuqhophololo benziwa ngurhulumente wentando yesininzi kuphela.

“Bubuxoki obuphindeneyo ibango lokuba ubuqhophololo yinto eyenziwa ngurhulumente okhokelwe ngabantu abamnyama,” utshilo uVan Vuuren.

“Injongo yethu ibikukubhentsisa ubuqhophololo obenziwa ziinkokeli zocalucalulo. Into esixhalabisileyo kukuba ngoku eMzantsi Afrika kukho imithetho ejolise ekunqandeni ubuqhophololo, kodwa kukho abantu abaxhamlayo kubu buqhophololo ngexesha lengcinezelo, kwaye akukho kwanto yenziwayo ngabo.

“Amashishini abucala abenza ubuqhophololo ebambisene norhulumente wengcinezelo. “Into engumnqa kukuba bavela nje iintsukwana kwikomishini yoxolelwaniso (TRC) baphosisa besithi zange benze ngeniso ngethuba lengcinezelo. Babethetha amampunge kuba bayenza ingeniso.

Ezinye iinkampani zemigodi zazisenza ingeniso ngokuthi zisebenzise abasebenzi phantsi kwemivuzo engunobenani,” utshilo uVan Vuuren, ngethuba encokolela I’solezwe eBeacon Bay apho bekusungulwa le ncwadi ngokusesikweni.

Uthi abantu banelungelo lokwazi ngokwenzekayo, yiyo le nto bebhale le ncwadi. Iinkampani zabucala ezaxhamla kubuqhophololo ezazibenza ngokubambisene norhulumente woontamo-lukhuni zidwelisiwe kule ncwadi.

NgokukaVan Vuuren, esona sehlo sikhulu sobuqhophololo esikhe senzeka ngexesha lenkululeko kweli lizwe ngumba wentengo yezixhobo apho kwachithwa iibhiliyoni zeerandi. Esinye isehlo, ngokokutsho kwalo mbhali, ngumba wokudlakatheliswa kombuso lusapho lakwaGupta.

Le ncwadi ixabisa iR280 kwiivenkile ezithengisa iincwadi, baleka hleze ufike iphelile.