Eyona ndlela yokuqinisa uqoqosho lweelokishi

INkulumbuso uPhumulo Masualle, Usekela Mongameli uDavid Mabuza kunye noMphathiswa uRob Davis eICC eMontiUmfanekiso: BHEKI RADEBE

EYONA ndlela yokuqinisa uqoqosho lweelokishi neelali kuxa abanini bamashishini ezi ndawo besebenzisana futhi betshintsha indlela yokucinga xa besenza ushishino.

Oku kuthethwe nguLindiwe Zulu, uMphathiswa weSebe loPhuhliso lwamaShishini aKhasayo, kwiNgqungquthela yoQoqosho lweeLokishi neeLali ebibanjelwe kwihotele i-ICC eMonti kwiveki ephelileyo.

Bangaphaya kwewaka elinamakhulu amane abathunywa abathe bazimasa le Ngqungquthela, uninzi lwabo bephuma kwiilokishi namaphandle eli lizwe.

UZulu uthi intsebenziswano koosomashishini basezilokishini nasezilalini ngundoqo.

“Into endiyiqapheleyo kweli xesha ndiseofisini yeli sebe kukuba incinci intsebenziswano koosomashishini basezilokishini nasezilalini, omnye wenza oku kwikona yakhe, omnye enze oku kwikona yakhe.

“Yinto ekufanele ukuba siyiphelise le ukuba sifuna ukuphuhla sibe ngamashishini amakhulu,” utshilo uZulu.

Ethetha kule Ngqungquthela, uSekela Mongameli David Mabuza uvumile ukuba ingqwalasela karhulumente isoloko ikekelela kumashishini amakhulu, endaweni yalawo mancinane ezilokishini naphaya ezilalini.

“Kha ufane ucinge nje ukuba zingaphi iimoto elokishini, uphinde ucinge ukuba xa zifuna ukulungiswa ngendlela ekumgangatho ziye zisiwe edolophini ubuninzi bazo. Kuza kufuneka sikutshintshe oku kwaye indlela esinokutshintsha ngako kukunika inkxaso kumashishini asezilokishini nasezilalini,” utshilo uMabuza.

UGqr Thami Mazwai, usomashishini kwanelungu lebhunga labacebisi bakaMongameli kwicandelo lokukhukuliswa koshishino lwabantsundu (BEE), uthi ingxaki umntu uthi wakuvula ishishini lokuthengisa utywala elokishini okanye elalini, ubone nabanye besenza njalo endaweni yokucinga ngamanye amashishini.

UMazwai uthi abantu abahlala ezilokishini mabacinge ngeendlela ezohlukeneyo zokwenza ushishino endaweni yokwenza into enye.

UMazwai uthi ukuba abantu basezilokishini nasezilalini bazimisele ukuphucula uqoqosho lweendawo zabo, mabaqale ngokuxabisa iindawo abaphuma kuzo.

“Ngenye imini ndakhe ndancokola nomnye usomashishini esithi liqhuba kakuhle ishishini, ude wane-ofisi edolophini. Iqala apho ke ingxaki, kutheni iofisi ingekho kufuphi neshishini elokishini okanye elalini,” kubuza uMazwai.

UMazwai uthi kubantu abangaphaya kwezigidi ezingamashumi amahlanu anesixhenxe (57 million) baseMzantsi Afrika, izigidi ezingamashumi amabini anesibini kubo bahlala elokishini logama ishumi elinesithoba lihlala ezilalini.

“Kodwa xa uqwalasela imigaqonkqubo ephunyezwa ngurhulumente, ufumanisa ukuba iluncedo isikakhulu kwabo basezidolophini,” utshilo uMazwai.

Ethetha kwakule ngqungquthela, uSekela Mongameli David Mabuza uthi lifikile ixesha lokuba urhulumente anike ingqwalasela amashishini asezilokishini nasezilalini, hayi nje ngokuthetha koko ngokwenza.