Iimfele zililifa kubantu baseAfrika.

Iimpahla zokunxiba kugqunywe umzimba asiyonto ifike nabelungu kweli laseAfrika, koko bekunxitywa iimfele kweli ukusuka entloko ukuya ezinyaweni.

Iqela lomxhentso lesizwe samaNdebele sikubonise oku ngokunxiba iimfele ngokupheleleyo kungekho nelinye ilaphu lomlungu. 

Esi sinxibo siqala ngesihlangu esenziwe ngofele, amanqashela enziwe ngofele lwebhokhwe,  isikhindi esenziwe kwangebhokhwe,  ingcina-sifuba eyenziwe kwangofele lwenyamakazi nengubo eyenziwe ngofele lweNyathi. 

Ubawo Thomson Ntuli ekunye nogxa wakhe uLucas Mabena, bancokole neli phephandaba ngesi sinxibo.

“Ootatomkhulu babenazo zonke ezi zinto zikhoyo ngoku kuquka nesinxibo esi,  abazange bahambe -ze njengokuba kusitshiwo, bebenxiba ezi mfele sizinxibileyo ootata benesabo isinxibo, oomama, ulutsha nabantwana ngokunjalo bebenesinxibo sabo,” uthethe watsho Mabena. 

Eli ligqiza eliphuma kwikomkhulu lakwaNdebele kuNkosi uEnoch Makhosonke linxibe esi sinxibo singaxutywanga nanto.

Iingcali nababhali bale mihla abafana noDon Laka bayazikhaba iingxelo zokuba abantu beli baphuculwa kukufika kwempucuko yaseNtshona. 

UDon Laka kwincwadi yakhe ethi iRe-introduction to African History uthi isinxibo, ukutya, ulwazi, imfundo,  inkolo – zizinto ezazikho kwakudala kweli laseAfrika. 

“Bezingekho konke konke ezi mpahla zabelungu zinxitywa ngoku kusithwa sisinxibo sesiNtu, koko inyamakazi ebezibanjwa ngabazingeli bezijika zisetyenziswe ukwenza iimpahla zokunxiba,  iinkomo zasendle ezifana nenyathi neebhokhwe ezi bezisetyenziswa ukwenza izinto zokunxiba,” utsho uMabena. 

Le yinyanga yokukhumbula izinto ezililifa kweli loMzantsi Afrika, oku kwenziwa ngurhulumente weli ukusukela oko kwathi kwangena ulawulo lwentando yesininzi ngo1994.

Iselwa elenziwe ngofele elibizwa ngokuba yimvaba sesinye sezixhobo ebezisetyenziswa ukugcina amasi kungasetyenziswa zivela kwezinye izizwe.

 “Kumele ukuba sazi ukuba akukho nto singenayo thina bantu baseAfrika, nokuba bezingekho ezi zivela kwabanye abantu, thina kwaNdebele ingakumbi phaya kumaphandle siye sinxibe ngolu hlobo rhoqo ngoLwesihlanu sinika imbeko kwizinto ezililifa kuthi. 

INkosi yesizwe samaMpondo aseLwandlelubomvu eNtabankulu uNkosi Jongilanga uqhube umnyhadala wenkcubeko yamaMpondo ephahlwe ziiNkosi eziquka iKumkani yamaPedi uMampuru Mampuru, Nkosi Sedume waBatswana baseBotswana, Nkosi Tsendzuke Mahumane wamaTshangana, Nkosi Magodolo Mahlangu wamaNdebele nezinye iNkosi.