Impumelelo kwidabi lesifo sikagawulayo

Amazwe akumazantsi eAfrika ayaliphumelela idabi lokulwa nesifo ugawulayo ngenxa yokunyuka kwamanani abo basebenzisa amachiza athomalalisa esi sifo iAnti-Retrovirals (ARV).

Ukuhla kwamanani abantu abadala abosulelwe sesi sifo kwihlabathi kukwangunobangela wale mpumelelo.

Ingxelo yehlabathi ngesifo ugawulayo kulo nyaka ka 2016 nekhutshwe ngumbutho ojongene nempilo kwihlabathi, iUnited Nations Aids ibonisa ukuba linyukile inani labantu abafumana amachiza okuthomalalisa esi sifo.

Ngabantu abakwishumi elinesixhenxe lezigidi ehlabathini abafumene amachiza e ARVs ekupheleni konyaka ka 2015, lo gama bezizigidi ezibini abaqalise ukusebenzisa la machiza kwisithuba seenyanga ezilishumi elinesibini.

Le ngxelo ivela kanye phambi kokuba kubanjwe indibano yeqoqo elilawulayo kumbutho wezizwe ezimanyeneyo ezakubanjelwa eNew York kule nyanga.

Ukusetyenziswa kwamachiza athomalalisa isifo ugawulayo kuncede ngokumandla ukuthoba izinga lokukhula kwesi sifo, ukusukela ngonyaka ka 2010.

Iqondo lokubhubha kwabantu ngenxa yesi sifo liqale ukuhla ukusukela ngonyaka ka2010 ukuza kuthi ga ngonyaka ka 2015.

Othethe egameni lombutho wezizwe ezimanyeneyo uMichel Sidibe ubongoza abantu behlabathi ukuba baxhase le nkqubo.

“Ndibongoza amazwe onke ehlabathi ukuba basebenzise eli thuba ukulwa nokuphelisa isifo ugawulayo ukuze sikwazi ukuphelisa isifo ugawulayo ngonyaka ka 2030,”uchaze watsho uSedibe.

Ngamashumi amane anesithandathu ekhulwini eepesenti athe ancedakala ngokusebenzisa la machiza kwihlabathi ngonyaka ka 2015.

Awona mazwe athe axhamla ngamandla akwezona ndawo bezichatshazelwe kakhulu. Amazwe akwiMpuma nakuMazantsi eAfrika anyuse amanani abantu abaxhamlayo ngamashumi amabini anesine eepesenti ekhulwini ngonyaka ka 2010 lo gama ngonyaka ka2015 banyuse amanani ngamashumi amahlanu anesine eepesenti ekhulwini.

EMzantsi Afrika ngabantu abakwizigidi ezithathu abaxhamla kumachiza esifo ugawulayo.

Ngamashumi amabini anesihlanu eesenti ekhulwini abantu abatsha abangamantombazana kunye namakhosikazi asakhulayo abathe bachaphazeleka kumazwe akumazantsi eAfrika.