Ingxaki yokumitha kwisikolo sabazizithulu

Umfundi wase St. Thomas School for the Deaf eCumakala ecacisela Isolezwe ngendlela abaphetheke ngayo kakubi esikolweni saboUMFANEKISO: SIYANDA ZAKHE

NGABAFUNDI ababini abaselula ngeminyaka e-St Thomas School for the Deaf eZeleni eCumakala abathe babuyiselwa kumakhaya abo kulo nyaka ngenxa yokumitha esikolweni.

Aba bafundi kukholeleka ukuba baphakathi kweminyaka elishumi elinesine ukuya kwishumi elinesithandathu. Noxa nje omnye kubo engacaci ukuba umithiswe ngubani, omnye kubo kuvakala ukuba umithiswe ngumfundi okwiminyaka elishumi elinesixhenxe kwakwesi sikolo.

Abazali abaxhalabileyo yimeko yaba bafundi bathi le ngxaki ikwesi sikolo ingenxa yolawulo olugwenxa kwabathwaliswe uxanduva lolawulo kwesi sikolo, esithatha abantwana abanale nkubazeko mbombo zone zephondo leMpuma Koloni.

Ingxaki yokumitha kwesi sikolo ide yabangela omnye umfundi abelekele kumasango esikolo kunyaka ophelileyo ngokokutsho kosihlalo webhodi yolawulo lwesikolo (SGB) uNomhle Nyanda.

UNyanda uthi umntwana wakhe oyintombazana oneminyaka elishumi, nofunda kwesi sikolo, unolwazi olubaxekileyo ngemiba yezesondo.

“Kwindlu alala kuyo kwihostele yesikolo ndafika kukho imibhalo efana noLove (uthando), Kiss (ncamisa) noSex (ezesondo),” utshilo uNyanda.

Noxa nje kukholeleka ukuba balalana bodwa abantwana kwesi sikolo ngenxa yolawulo olungatshongo khona, I’solezwe likwaxelelwe ukuba kukho nabantu basekuhlaleni abaxhaphaza aba bantwana ngezesondo. Asikhange sikwazi ukulingqinisisa ngokupheleleyo eli bango lokuba abahlali baxhaphaza aba bantwana ngezesondo.

UNyanda ubanga ngelithi kukho imali ekhutshwayo lisebe lezemfundo, ebizwa njengeHostel Duty Allowance nenikwa ootitshala base-St Thomas ukuze bajongane naba bantwana emva kwesikolo.

“Kodwa [abatitshala] abayiphangeleli le mali. Ayikho into abayifundiswayo emva kwesikolo aba bantwana. Owam umntwana oneminyaka elishumi ufunda apha kwaye akukho kwanto angayaziyo ngezesondo, kuba yinto abancokola ngayo emva kwesikolo,” utshilo uNyanda.

Kutshanje abafundi besi sikolo bathe babamba uqhankqalazo besithi bakruqukile yinqununu yabo uZwelandile Jizana abamtyhola ngesimilo esigwenxa.

Emva koqhankqalazo olwalubanjwe ngabafundi besi sikolo, uJizana wabekwa kwikhefu elikhethekileyo lisebe kwaye akakabuyeli esikolweni nanjengoko kusaqhuba uphando ngolawulo lwakhe.

Umfundi wase-St Thomas uWandile Mali ofunda uGrade 9, waxelela I’solezwe ngethuba loqhankqalazo, ngokutolikelwa nguBulelwa Madikane, esithi: “Sidiniwe yindlela esiphethwe ngayo. Kudala sifuna abasemagunyeni balungise le meko, kukho iingxaki kwesi sikolo. Iyanxila inqununu yethu ayisihoyanga. Sifuna igxothwe le nqununu.”

I’solezwe lisebenzise igama elithi izithulu (deaf) ukuchaza imeko yaba bantwana kuba igama elithi ongevayo lingabhidisa ngelithi izimilo zaba bafundi zirhuq’ umrhaji.