‘KuLit’ kwishishini lezolimo, itsho intombazana

UNosiphiwo Makhaphela ophumelele iwonga lokuba ngoyena mfama oyinkosikazi encinane etshatsheleyo kwilizwe liphela UMFANEKISO: BHEKI RADEBE

XA amantombazana amancinane esebenza ngokuzimisela kwishishini lezolimo, angayenza impumelelo futhi onwabe kweli shishini.

Oku kuthethwe nguNosiphiwo Makhaphela (32) wendibanisela iSobanjwa Ziinkwenkwezi eKama Stone eWhittlesea.

UMakhaphela ube yinkosikazi yesibini kweli phondo leMpuma Koloni ukuphumelela kumawonga amakhosikazi akwishishini lezolimo. La mawonga ebebanjelwe eICC eMonti kwiveki ephelileyo.

Kule ndibanisela yaseWhittlesea, amantombazana amane amancinane kwanomfana omnye bafuye iigusha. Ukuze benze inzuzo, bacheba uboya ze bathengise ezindala kweyoMnga kwaneenkabi ngexesha loKwindla.

Ngenxa yalo msebenzi, uMakhaphela ufumene iwonga lokuba ngoyena mfama oyinkosikazi esencinane etshatsheleyo kwilizwe liphela.

“Eli wonga lithetha lukhulu kuthi, libonakalisa ukuba xa amantombazana amancinane ezimisele kwishishini lezolimo, angenza lukhulu xa esebenza ngokuzimisela,” utshilo uMakhaphela.

UMakhaphela uthi ishishini lezolimo yindawo abazonwabisa kuyo. “KuLit kwishishini lezolimo. Ayikho indawo esizonwabisa kuyo ngaphandle kweli shishini. Ikhona impumelelo kwezolimo xa nisebenza ngokuzimisela,” utshilo. Omnye umfama weli phondo uNoluthando Mbilase, 55, uphumelele iwonga lokuba ngoyena mfama wasetyhini utshatsheleyo kwibakala lokuthunyelwa kwemveliso eya kumazwe angaphandle.

“Ndibulela kakhulu ngeli wonga, libonakalisa ukuba umsebenzi wam uqatshelwe ngabantu,” utshilo uMbilase.

UMbilase, kwifama yakhe iGreenwood Citrus Farm kufuphi naseBhofolo, ulima iziqhamo eziquka amaorenji nelemoni nezinye iziqhamo.

UMbilase uthumela imveliso yabo efama kumazwe akwiManyano yaseYurophu (European Union), China, Canada, Japan, kwiMpuma eseBudeni (Far East) nakuMbindi Mpuma (Middle East).

UMphathiswa wezoLimo, amaHlathi kwanezoLobo, uSenzeni Zokwana, uthi uMakulinganwe ngokweSini emisebenzini, ungenzeka xa kubandakanywa amakhosikazi kwezolimo. Uthi amakhosikazi afanele ukuba anikwa umhlaba kwanezixhobo ukuze avelise ukutya.

UZokwana uthi amakhosikazi kudala enazo izakhono zokulima, watsho ebalula ngethuba uninzi lwamadoda ezilalini lwalusebenza emigodini, esithi yayingamakhosikazi ashiyeka namasimi.

Kulo msitho, elona wonga likhulu lizuzwe nguPortia Mngomezulu weemveliso zokulungiswa kolusu, ezibizwa iPortia M. UMngomezulu usebenzisa ioli yomthi weMarula ukwenza ezi mveliso.

Ezi mveliso zithengiswa koobhazabhaza beevenkile abafana nePick * Pay, Spar, Shoprite, Checkers, Game noClicks. Ngaphandle kokuthumela kwaba bhazabhaza, uMngomezulu ukwathumela iimveliso zakhe eSwatini, Namibia, Botswana naseZambia.