Nonkonyana: Usebenzile uKumkanikazi uFikelephi Bongolwethu Ndamase

Ongasekhoyo uKumkanikazi Fikelephi Bhongolwethu Ndamase

Igqiza leeNkosi zeli leMpuma Koloni zikhokelwe ngusihlalo weNdlu yeeNkosi uMwelo Nonkonyana, lityelele iKomkhulu lamaMpondo eNyandeni ngeliya kunika imbeko kwiKumkanikazi ekhothamileyo uFikelephi Bongolwethu Ndamase.

Ecacisa ngolu tyelelo, uNonkonyana uthi benza oku benika imbeko kwinkokhelikazi ezibalule ngomsebenzi wayo.

“NgesiMpondo sithi ngumothuko le nto, xa kubhujiwe emzini kuyayiwa kukhuzwe isehlo, usebenzile ke lo umama ngexesha ebe linzima kubukhosi,”uthethe watsho uNonkonyana.

UKumkanikazi uBongolwethu Ndamase yinkosikazi kaMakaziwe Ndamase ongasekhoyo, ozalwa nguKumkani uTutor Nyangilizwe Ndamase.

“Ukhokele isizwe samaMpondo aseNyandeni esemncinci emva kokuba eshiywe ngumyeni wakhe, wabambela unyana wakhe uKumkani Ndamase Ndamase ekhokele esi sizwe,” kutsho uNonkonyana.

Le Kumkanikazi ibhubhe ngomhla wesixhenxe kule nyanga emva kwengulo engephi.

“Kwiveki ephelileyo besiphaya siye phaya Komkhulu eNyandeni kwiphulo lethu lokujikeleza amaKomkhulu, sithethe naye ngendlela zokuvuselelwa kwamaKomkhulu,” kubalisa uNonkonyana.

Eli gqiza liquka uSekela Mphathiswa weSebe leNtsebenziswano kuRhulumento neMicimbi yeMveli uObed Bapela noSihlalo weNdlu yeeNkosi kuzwelonke uNkosi Sipho Mahlangu neeNkosi zasemaMpondweni.

UKumkanikazi uBongolwethu Ndamase yintombi kaKumkani uMswati weSibini welizwe laseSwazini.

UMphathiswa weSebe leNtsebenziswano kuRhulumento neMicimbi yeMveli uFikile Xasa, ungenelele kwabo bathe bathumela amazwi ovelwano kwesi sizwe sikaFaku.

“Egameni lesebe noluntu ngokubanzi siyavelana nekhaya lakwa Ndamase ngeli xesha lokushiywa lilungu elibaluleke kangaka kwikhaya,” utshilo uXasa.

Ekuqaleni kwale veki uMongameli uCyril Ramaphosa naye uthumele amazwi ovelwano kwikhaya lakwaNdamase ngokushiywa nguKumkanikazi Bongolwethu Ndamase. Egameni lesizwe sabaThembu uNkosi Zwelenqaba Mgudlwa uthumele amazwi ovelwano kumaMpondo aseNyandeni.

“Sisisizwe sabaThembu siyavelana nesizwe sakwaNdamase namaMpondo ngokubanzi ngeli xesha linzima kangaka,” utshilo uMgudlwa.

UbuKumkani bakwaNdamase basungulwa nguKumkani uNdamase ngeminyaka yoo1800 ngexesha likaKumkani uFaku wamaMpondo. Obhale banzi ngembali yesizwe samaMpondo, ekwaphuma kule ndlu naye uNkosi uVictor Poto Ndamase, uthi wabunikwa ubuKumkani uNdamase.

“Wayemdala kuMqikela umntakwabo, kodwa nguye owaququzelela ukwaluka nokuzeka komninawa wakhe, esenza oku kuba wayefuna ukuba uMqikela angene njengeKumkani yesizwe samaMpondo,” watsho uVictor.

UNdamase wanikwa igunya lokumisa ubuKumkani nguFaku ngenxa yemisebenzi yakhe kwisizwe samaMpondo ngokubanzi.

“Umyeni kaKumkanikazi uBongolwethu akakhange aphathe ixesha elide, siyavuya xa sibona uzinzo kubuKumkani baseNyandeni ngenxa yokusebenza nzima kwakhe lo mama,” utshilo uNonkonyana.

Le Kumkanikazi iza kungcwatyelwa Komkhulu eNyandeni ngoMgqibelo wale veki.