Siqongqotha inyanga yamafa!

Kule veki yokugqibela kule nyanga yamafa kwanemveli kaXhosa noNtu, elowo nalowo umele ukuzibuza ukuba sisisizwe sizingca kangakanani na ngobuntu bethu, ngemveli yethu nangamafa ethu.

Xa siyiqukumbela le nyanga yoMsintsi, nethiywe ngowona mthi uhonjiswe kakuhle ngaloo magqabi agqamileyo abomvu krwe, mntu ngamnye kuthi maXhos`amahle umele kukuzibuza ukuba sinabango lingakanani na kumafa esizwe sakowethu.

Amafa kaloku akhokelwa yeyona nto ingungqa-phambili neyintsika yobomi baso nasiphi na isizwe, loo nto ke libango lomhlaba. Bangaphi na kuthi zidwesha zikaPhalo abanokuma etshatshalazeni bakhombe imihlaba yabo, bakhombe imfuyo yabo, bakhombe iintsimi abalima kuzo, bakhombe imibutho yokugcina amasiko, izithethe, amafa nako konke okuyimveli yethu?

Zingaphi na izizwe zethu mz`oNtsundu, ezinokukhomba izikolo kwanamaziko emfundo agxile kubuntu bethu, kwimveli yethu nakumafa ethu? Kuthi kwakuba nje ndigwantye iinyembezi.

Kuthi kwakuba nje ndimathe, ndibe lusizi, kuba nangona sibhiyoza nje, sibhiyozela inyanga yamafa ethu, ndithi ndakukhangela, ndifumanise ukuba uninzi lwethu lufana nqwa noonombombiya abatyekezwe lulwandle elalifudula ilikhaya kubo, koonina nakooyise.

Kunokwenzeka ukuba nabo noombombiya, oononkala, iimbatyisi namahlengesi zingalwa kube mdaka iisali ngekhaya lazo. Thina ukulwela okukokwethu, ukulwela okulilifa lethu, sakugqibela ngezo mfazwe zimashumi mahlanu anesihlanu zazisiliwa ngobukrotikazi, ubuchulekazi nobutsha-ntliziyo bukaNkosi uMaqoma, Aa Jongumsobomvu! Bangaphi na kuthi abaziyo ukuba uJongumsobomvu waquqa ebuyelela kwizisele ezimnyama esiqithini iRobben Island, esilwela ukuba thina sizwe esintsundu, singahluthwa umhlaba namasiko ethu zizizwe zasemzini?

Zingaphi kwiinkokheli zanamhlanje ezinokukhuthaza abalandeli bazo ukuba balwele ilungelo lokuba nomhlaba? Kaloku ezangoku iinkokheli zibeka phambili ukonyulwa, ukuvotelwa nokulawula ngaphezu kokukhonza abantu ezibakhokelayo.

UNkosi uMaqoma, Aa! Jongumsobomvu, umzukulwana kaTshiwo, umzukulwana kaRharhabe, umzukulwana kaMlawu (Aa! Lwaganda), unyana kaNgqika, nonguyise kaDavide (Aa! Ndabemfene), amaNgesi aseBhilitane ayekholose ngokuhlutha imihlaba yookhokho bethu, wawabhulela amasaka kwiimfazwe ezibalekayo ngeenjongo zokuwakhuphela ngaphandle kwimihlaba yethu.

Oku uJongumsobomvu wayekwenza esazi ukuba xa sithe salahlekelwa ngumhlaba, amafa nemveli yethu ziya kubhanga. Konke oku kuzijula ijacu uJongumsobomvu ukwenze esazi ukuba isizwe esingenamhlaba, sisizwe seenkedama, sisizwe esingenasidima, sisizwe esiya kulahlekelwa yimbali, sisizwe esiya kuphuncukana nekhonco lokunxibelelana namanyange alele ukuthula.

Isizwe esinjalo seso siya kuxakwa kukuphendula imibuzo etyebileyo kwisizukulwana saso. Kungalula njani ukuphendula kubantwana bethu ukuba nanamhlanje, thina maXhosa sikhetha size sithande izinto ezingezozethu nezingenaxabiso, sikhethe ukulwela inkululeko kwingcinezelo, endaweni yokulwela inkululeko yokungabi ziindwendwe kwizwe lookhokho bethu.

Ndiyanicela ndinicenga maXhos`amahle, kwakwezi ntsuku ziseleyo kule nyanga yoMsintsi, kule nyanga yokubhiyozela amafa nemveli yethu, kwakule nyanga wabhubha ngayo uJongumsobomvu (kuba waswelekela esiqithini ngomhla wethoba kule nyanga), makhe kwizinto zonke esizenzayo, elowo nalowo kuloo ndawo akuyo, azinikele ngako konke anako, alwele ilungelo lokuba nomhlaba, kuba xa senjenjalo, sakutsho sibe noovimba bokugcina amafa ethu.

Andithi masiyiyeke le mibhiyozwana siyenzayo, le yokugaxela izinxibo zesintu, sipheke ukutya kwethu, zixhentse, senze neentetha ngobuntu bethu ngosuku olunye lomhla wama-24 kweyoMsintsi.

Endikuthethayo kukuba masiwashukumise ngomgcobo amathambo kaJongumsobomvu Maqoma, kuba angachulumanca kakhulu xa ebona ukuba oko wayekulwela ukuze kuxhamle thina nesizukulwana sethu, umhlaba wethu, nathi silwela wona! Mawubuye umhlaba wethu maXhos`amahle!

Umbhali uLL Sebe, kula ncwadi yakhe yomnyaka ka-1982 ithi Ucamngco, iphepha lelama-26, ucaphula kumazwi obulumko kaNkosi uMaqoma athi “Ulwandle olu lutshaba lomntu omnyama. La manzi abetheka elunxwemeni. Abuya umva ashiye iinyoka zirhubuluza kumhlaba kabawo. Andiluthandi ulwandle kuba luza nookrebe.”

Le ntetho ungayitolika nawe mlesi, uzikise ukucinga ukuba ezi nyoka nookrebe wayethetha ngazo uJongumsobomvu ngoobani na!

A-a-a! Jongumsobomvu!