Ukufulathel’ izinyanya, kukuzinqikel’ ubugqwangu!

Bantwana bomgquba, bafana nani zintombi zomthonyama, xa singena kule nyanga yokubhiyozelwa kwezwekazi le-Afrika, kuthi qatha engqondweni yam into ethathwa ngama-Afrika amaninzi anamhlanje njengento engenamsebenzi, leyo ke kukungasiwa so kobungangamsha bezinyanya kubomi bethu maXhos`amahle.

UngumXhosa nje intsika yobomi bakho igxile kwiminyanya nakumanyange azala oobawomkhulu noomakhulu bakho, nakwimilowo ezala ooyihlo noonyoko! Mawethu, inkolo eyayilandelwa ngookhokho bethu, inkolo okanye ukholo lokuhlonipha uMenzi uQamata, yayigxile kwintlonipho eyayinikwa amanyange omzi asele elele ukuthula.

Sikhula kugxininiswa ngabazali bethu ukuba ukufulathel`ilizwi leminyanya, kufana nokuzinqikela ubugqwangu, bambi bathi, ukwenjenjalo kukuziqhwayela isiqalane!

Olu luvo lwenkolo okanye ukholo lwamaXhosa kwanama-Afrika ndiza nalo, luxhaswa nangumbhali wendlu entsundu ubawo uSEK Mqhayi, mbhali lowo wayebhala ngemveli yama-Afrika namaXhosa, intlalo yamaXhosa, unqulo lwamaXhosa, ade agqibelele nasekubhaleni amaculo nezikhokelo zeetyalike zeenkonzo ezigxile kubomi bamaXhosa ne-Afrika ngokubanzi.

Mve lo bawo kula ncwadi yakhe yamavo xa esithi, “Izizwe zixelelana ukuba uXhosa ubengenalo unqulo ebukumkanini bakhe. Okunene zitsho kuba zingaboni zigodo, namifanekiso iqingqiweyo ibinqulwa, zitsho phofu ezo zizwe zikhankanya iminyanya, zithi bekunqulwa yona.”

Ubawo uMqhayi uqhuba kuhle enjenje: “Thina ke maXhos`amahle sithi, ekubeni oobawo besandulele ukuya enyangweni ebukumkanini buka-Ophezu-konke, iba ngabo abathi basibuzele, basithethelele, sithi nathi xa sicela into kuQamata uMenzi, singene ngabo.

Kuthi, uQamata lo ubemkhulu, kangangokuba singabi nabo ubunganga nobugagu bokuya ngokwethu ebusweni bakhe. NjengamaRoma anqula uMariya, acele yena abe ngumthetheleli wawo kuThixo.

NjengamaSilamsi anqula uMohamete, acele yena abe ngumthetheleli wawo kuThixo * -Allah. Thina ke maXhosa, asinquli minyanya, koko siyinika imbeko, siyixhelele namadini, ngeenjongo zokuyicenga ukuba isithethelele kuSombawo, uQamata, uNdikhoyo!”

Kwesi sicatshulwa sikabawo uMqhayi, kucaca phandle okwekat`emhloph`ehlungwini ukuba isizwe ngasinye phantsi kwelanga siyakholelwa kubukho nakubungangamsha bukaThixo onguMdali nonguPhezu-konke. Kwakhona, oku kukholelwa kuhamba nobunyani obungahexiyo bokuba indlela anqulwa ngayo uSombawo kunye nendlela ekuyiwa ngayo kuYe, zizo kuphela ezahlukayo kodwa Yena emnye, enguSonini-nanini wethu sonke.

UMqhayi waseNtab`ozuko uyicacisa kakuhle into yokuba bambi kubantu basemhlabeni baya kuMdali ngokunqula imifanekiso eqingqiweyo, bambi baya ngokuthandaza kuMariya ongcwele, bambi baya ngokunqula uMohamete, ukuze thina maXhosa sinxibelelane noMdali ngokucamagusha kwiminyanya esizalayo nesele ilele ukuthula, minyanya leyo sikholelwa ukuba ngaphaya kwethunzi lokufa, iyaphila kwaye yiyo ekufuphi kuSombawo.

Khawuphendle lo mzekelo ke mlesi: Kutsha nje kumabonakude kwinkqubo ebizwa Real talk with Anele, umbhexeshi wale nkqubo * -Anele Mdoda ebesidla imbadu nosisi owaziwa kakhulu kwicandelo lemidlalo yeqonga nakuleyo kamabonakude, lo sisi ke nguPamela Nomvete.

Nangani uPamela Nomvete edume ngokuthetha isiNgesi esisulungekileyo, kundimangalisile ukufumanisa ukuba uthe wakungahanjelwa kakuhle zizinto, wabonakala ephalala kangangokuba aphele elala emotweni ekwakuphela kwento anayo ebomini bakhe.

Lo sisi undimangalise xa esithi, kuthe ukuze kulunge azibone ebuyela kwisimo sakhe esihle, wavelelwa ngumakhulu wakhe emathongweni, wambonisa ngoko amele kukukwenza ukuze izinto zilunge kwakhona. Uthe akulandela imiyalelo yesi sinyanya sakhe, kwaqal`ukulunga!

Okwesibini, ndithe ndincokola nobawo endixelenga naye apha esikolweni eCPUT, malunga nalo mba wokufulathela kwethu iminyanya, wandibalisela ibali endingenakuze ndililibale.

Ubawo lo, nogama linguPhikisile Fikizolo, ixhwangusha lasemaMpemvini elinkaba iseDutywa, undibalisele ngosisi amaziyo owayenomsebenzi ohlawula imali eninzi ngokungathi ibuthwa ngezitya. Ngenxa yobuninzi bemali erholwa linenekazi eli, lithathe isigqibo sokwenza amatye kumangcwaba amalungu osapho lwakhe angasekhoyo.

Lithe xa lisiya kulanda imali ebhankini ukuze kuqhutywe le misebenzi, lafika kuzo zontathu iibhanki elivalela kuzo imali kungaveli nesenti emdaka. Zicofiwe zaxhokonxwa iikhompyutha noomatshini basemzini ezibhankini, cwaka, imali ayiveli ndawo!

Uthe xa ephuma kwibhanki yokugqibela, exakwe yeyokosa, ehlunguzela intloko kukudideka, qham gqi iqhajikazi lacela ukuthetha naye.

Eneneni usabele, wadanduluka lo sisi ngelithi, “ntombam, yhini ukuqala ngezakwamlungu, ngamatye ebetheni la uzixuxuzelisa ngawo ooyihlo-mkhulu abalele ukuthula besakhala ngokungaphiwa isichenene iminyaka?” Qala ngokubapha ukutya kwabo, ubone ke emva koko kuya kuthekani mntanam.”

Eneneni uthe lo sisi akulandela imiyalelo yalo mama, xa kanye beqalisa ukudidiyela ekhaya, zangena iingcingo ezisuka ezibhankini zixananazile, zisithi imali ivelile! Kuthi kwakuba njalo ke, sithi thina nto zaziyo, nokuba ungacinga usisinhanha esityebe sabhukuxa, nokuba ungazityand`igila uthandaze okanye unqule kangakanani na, ungaqalanga ngokunika imbeko kwiminyanya yakowenu, uyicele ikuthethelele ngokwayo kuMvel`ingqangi, inene ufana ngokungathi udlala ngomkhunyu kulanjwa, kungenjalo, uzinqikel`ubugqwangu!