UMugabe undikhumbuza uDingindawo noJobe!

Izigigaba zaseZimbabwe zokususwa kukamakad`enetha wenkokheli yelo zwe ilishiye izwekazi le-Afrika likhwankqisekile xa lilonke.

Kaloku akukho namnye owayenokuqikelela ukuba lo mongameli obesele eneenkani kangaka angaguzulwa lula ngolo hlobo, kungaphalali nentwana yegazi.

Masiliqhwabele izandla ilizwe laseZimbabwe ngokufundisa ihlabathi lonke ukuba utshintsho lwalowo utsala imikhala lungenzeka kungakhange kubanjanwe ngezixhanti. Kaloku kwihlabathi jikelele, izwekazi lethu lihlala lizotywa njengezwekazi loophuma-silwe kwaneenkokheli ezingafuniyo ukohlukana nokulawula.

Intle nento eyenziwe nguMugabe yokuthi xa ebona ukuba akasafunwa sisizwe nangumbutho wakhe iZANU PF, athobele iimfuno zabantu anikezele kwiinkokheli ezisentsha nezilangazelelwa sisininzi.

Akukho lula kule mihla siphila kuyo kwiinkokheli ezininzi ukohlukana nobutyebi namaqithi-qithi ahamba nokongamela amazwe eziwaphetheyo.

Ukuba bekulula, noko nabanye oomongameli abangenwe kukulawula ngorhwaphilizo nokuhlohla izisu zabo nezeentsapho zabo kuphela, nabo ngesele kukudala babeka iintambo phantsi.

Ngangendlela abangafuni ngayo ukohlukana nolawulo, bade bangoyiki nokuba xa kumele konyulwe umongameli omtsha, bafune kungene amalungu eentsapho zabo njengoGrace Mugabe lo.

Enye yeenkokheli ezinjalo ilapha kwiSADC. Phofu ke kungalula njani ukuhla kwezo nkokheli kulawulo xa nabantu bamazwe eziphethe kuwo, kuquka nemibutho yazo besahluleka ukwenza oku kwenziwe ngabantu baseZimbabwe nangumbutho iZANU PF, ukuyicela ihle inkokheli xa igqwidiza?

Ingathi xa ndijongile iinkokheli zale mihla azilufundi uncwadi lwamandulo. Kuncwadi lwamazwe ngamazwe, kuquka nolu lwalapha kowethu kwaXhosa, ababhali abaninzi babhale kakhulu ngemixholo engeenkosi, iikumkani neenkokheli ezilwa zibe bomvu xa kufuneka zisukile esihlalweni.

Kulaa ncwadi kabawo * -AC Jordan, Ingqumbo Yeminyanya neyashicilelwa okokuqala ngomnyaka ka-1940, lo mbhali uphume izandla usivezela ngomlinganiswa onguDingindawo, ubawokazi womntwana wegazi lamaMpondomise omthonyama onguZwelinzima kaZanemvula.

Kuthi xa kufikelela ixesha lokuba uDingindawo obekade ebambele inkosi ngeli lixa isesesikolweni, alwe axolele ukujing`iliso kunokuba ulawulo lumphuncuke, lunikezelwe kulowo uselungelweni.

Uthe esihla ekugqibeleni uDingindawo, kwabe sele kuqungquluze izidumbu kwelo lamaMpondomise, nesizwe sele sambethwe lishwangusha.

Khumbula ukuba uMugabe uphume naye sele evela kugxotha nokutyityimbisela umnwe lowo uza kungena ezihlangwini zakhe, uEmerson Mnangagwa. Bangaphi na kuthi abasayikhumbulayo incwadi engumdlalo weqonga yombhali onguPM Ntloko, nenesihloko esithi “UNgodongwana”, ncwadi leyo yayishicilelwe ngomnyaka ka-1961?

Nakule ncwadi, umbhali uveza kwalo mxholo weenkosi ze-Afrika ezifuna ukulawula zide zikhokhobe okanye zibeke iinqawa. Kule ncwadi umbhali onguNtloko uveza imbali yenkosi yabaThethwa enguJobe.

Le nkosi yayindala kangangokuba oonyana bayo bade bahlutshwe nakukuba yayingasakwazi nokulawula ngendlela, ithwaxwa kanobom yingugo.

Ithe yakuva le nkosi ukuba oonyana bayo bafuna ukuyisusa esihlalweni, ukuze kulawule umntu osemtsha nosenamandla, yathumela iphakathi layo elinguNodunge ukuba oonyana bayo babulawe. Ngenene bayahlaselwa kubulawe omkhulu, ukuze omncinci asinde ngokulambisa, abalekele kwilizwe lamaHlubi.

Kwelo zwe lamaHlubi wamkelwa ngukumkani uBhungane, amfundise ngobuchule bokulwa ezimfazweni nangendlela efanelekileyo yokulawula abantu bayo.

Kungekudala le nkosi inguDingiswayo okanye uNgodongwana ibuyela kowayo kwelabaThethwa, ifike apho isuse inkosi ephetheyo, yakugqiba ilawule abantu bakowayo ngendili nangesithozela.

Kula mabali amandulo sifunda ntoni okanye sizuza myalezo mni? Sifunda into yokuba ukulawula abantu okanye ukuphatha abantu, akusosimakade!

Sikwafunda nokuba xa uphethe, kumele wazi ukuba ukuphatha abantu urhwaphiliza, unguhlohlesakhe, unguzwilakhe onogonyamelo, ungazisabeli izikhalo nezidingo zabantu, ekugqibeleni uye uphelelwe lixabiso lobunkokheli kubantu bakho, naloo mava unawo angabi luncedo. Ndinethemba lokuba nezinye iinkokheli ezingasadingwayo ngabantu bazo, zingafunda kule mizekelo yezi ncwadi, kungenjalo zibe zifundile nakumzekelo kaMugabe.

Ukuba uMugabe, nowayengene eli qhawe kwisikhundla sakhe, ebelandele kwimizekelo emihle kabawo uKaunda noMandela oogxa bakhe, wehla kulawulo kwangethuba, ngephume esekwaliqhawe kwelo zwe lakowabo.

Awaphazami ngenene amaXhosa xa esithi: Akukho nkanga idubul`ingethi!”