Uxolo!

Unzima umcimbi woxolo, kunjalo nje akungoku wabanzima, sikhula unjalo. Wawusithi wakoniwa ngomnye umntwana ze akucele uxolo uthi ‘lisemthini’, adomboze ke omnye exolisa ube ungafuni nokuva. Wawusitsho unganyonyobisi ukuba uyayifuna into yakho ethile kulowo ukonileyo, kwaye ungenakuviswa kabuhlungu aze lowo ukuvisa kabuhlungu ajike athi ‘unyolo’. Inzima indima yoxolo!

Sikhula amakhwenkwe esalusa. Yakuphuncuka leyo mpahla imoshe ukudla kwabantu, indawo yamakhwenkwe loo mini yayiba yimiqolomba ezindle, esaba umsindo woondlebe zingaluviyo uxolo lwamakhwenkwe!

Ndandide ndizibuze ukuba kungokuba le ndoda icinga ukuba siziyeke ngabom ezi mpahla ukuba zimoshe ukudla kwabantu? Ukuba icinga ngolo hlobo makube iphambene!

Ndikhumbula mhla ndasabela phantsi kweelokhwe zomfazi owayechola amalongwe ndibaleka indoda yasemaBheleni eyayindisukelela iinkomo ezixovule indima egqitywa kutyalwa.

Kowu madoda! Ngokuxovulwa kwendima nje qha! Laliphambene elo Bhele ukude lindigqolodise olo hlobo.

Abazali bayaxhomana akube ebalekile amakhwenkwe, umnini-mpahla athi ezama ukucela uxolo abe umonakalelwa esithi andizudla xolo mna, ndifuna ukudla kwam apha!

Luthi xa lusiya ngasekudambeni uthuli zizicengo zomoni, umve umoniwa esithi “beka apha olo xolo ndilubone ngamehlo”, nto leyo ichaza ukuba akanaluxolo!

Umoni akubuza ukuba lolunjani na ke olo lubonwa ngamehlo, impendulo ibuye isithi “uxolo alunambala, beka wena uxolo lwakho apha ndilubone!” Athi akuba ezipikicile ke umoni, kuthiwe luzuziwe uxolo. Ndaza ndakuva zwindini!

Umntu akonyelise akufanise nento engento, ngelize ke phofu. Umvule wena mntu woxolo ungasingisi nelimdaka kuye, uthule uthi tu! Ze akutyhokrwa likratshi lakhe, azibone ukuba uwuphosile umendo, abuye athi uxolo! Wena mntu woxolo akunandlela mbini koko kukwamkela uxolo unesingqala unjalo.

Umntwana umbonise konke malunga nobomi, umlumkisa ngezinto zonke anothi engathanga walumka zimonzakalise. Azityeshele zonke ezo ziyalo, ahlazise ngawe awurhuqele eludakeni umzi wakho, nawe akubeke amabala.

Athi akuba kude bumqwenge bumnqunqude ubomi, abuyele kuwe mzali elijacu athi uxolo!

Wena mntu woxolo akunanto yimbi koko kufuneka wamkele uxolo olo, ungenakuba salanda zilandu kuba wakwenjenjalo wovusa amangunda angasena kunceda nto kwimeko ekuyiyo.

Umntu woxolo wasoloko exhaphazeka, akafumani konwaba emphefumlweni wakhe. Uthi sele esoniwa angabi namandla akuziphindezela, athule azole okwemvu esiwa ekuxhelweni.

Umntu woxolo sesona simathane saka sabonwa emhlabeni, esithi sisoniwa siphinda-phindwa sisuke sihlalele ukwamkela uxolo imihla ngemihla. Uxolo alunambuyekezo emhlabeni, ngoba lowo ulwamkelayo akaze abone nto yakumxolisa ngamehlo kwaye nabo babukeleyo bambona ukuzixhaphazisa ngelize.

Kubambi kunzima ukulikhupha ngemilomo yabo bathi uxolo. Onjalo uthi akuziqonda ukuba uphambukile kwaye wonile, ase akhethe ukwenza izimbo nemikhwa ebonisa ukuba akasekho kwesa sigezo benohlukene ekuso. Kodwa angake atsho ngomlomo wakhe ukuthi “uxolo, ndizibonile iimpazamo zam”. Kufuneke ukuba wamkele loo nto ke wena mntu woxolo, ungabuzi nto, ungalandi nto!

Ikratshi noxolo zizinto ezingadibaniyo, njengobunyulu nesono! Umntu onekratshi uthi sele elumemezile uxolo, athi akungamkeleki alutshice, isingqinisiso sokuba alukhange lubekho kwasekuqaleni, ibiyinkwalambisa.

Abantu boxolo ininzi intlungu yangaphakathi abadlula kuyo, ukuthi benako ukuziphindezela bengaxakwanga nakukuziphendulela suka bathembe into engabonwa mntu!

Uxolo bubugorha nobunyulu ke kambe, kwaye ngandlela ithile luyabavuza abantu balo ngokubagcina bengena chaphaza! Goba msenge iibhokhwe zikutye!

Owenu kwisiXhosa, Nxuba