UYapi unikeza ngembasa yesiXhosa kubafundi

“Ayigobi le ntsimbi”. Le yintetho ekhe isetyenziswe xa kuboniswa ubunganga benkonde, okanye igqala elithile elingavumi kukhokhoba kumsebenzi walo.

Ubawo uNjengabantu Nelson Yapi unikezele ngembasa yakhe kumfundi othe wagqwesa kulwimi lesiXhosa kwizifundo zakhe zebanga leshumi kunyaka ophelileyo 2015. Le mbasa izuzwe nguNolusizo Mlityana wesikolo iLamplough Senior Secondary School eGcuwa. UMlityana ufumene * -93% kwisiXhosa.

Lo kaYapi unomzila ocacileyo ekuxhaseni, ekubhalweni nasekufundisweni kolwimi lesiXhosa ukusukela ngonyaka ka1965. Kwincoko yakhe nephephandaba I’solezwe lesiXhosa uYapi ubhentsisa ibali elide lokuthanda kwakhe ulwimi lesiXhosa.

“Ndiqale eli phulo ndilandela umzila kaNjingalwazi Pahl owayesikhuthaza ngembasa yakhe elolu hlobo awayenikisa ngayo ngeminyaka yo1965. Lo kaYapi ufumene le mbasa kaNjingalwazi Pahl iminyaka emithathu ilandelelana ngenxa yendlela eyodwa awayefundisa ngayo isiXhosa.

“Ngulo mbono weli gxibha leNjingalwazi owachukumisa umdla wam ukuba nam ndenze eyam imbasa ejikelezayo ukukhuthaza umntwana kwanesikolo esenze kakuhle kulwimi lesiXhosa,” uhambise watsho uYaphi.

Ethetha ngempumelelo yakhe, uMlityana uthe: “Ndiyavuya kakhulu ngempumelelo yam. Kuyandivuyisa ukuphumelela ngesiXhosa, ulwimi lwam lwenkobe. Bendisebenza nzima kakhulu kuba ndifunde amaqweqwe ade agqabhuka iincwadi,” utshilo uMlityana.

UYapi ufundise ulwimi lesiXhosa kwisikolo samakhwenkwe eFreemantle eLady Frere, nalapho kuphume ezandleni zakhe amagxibha olwimi lesiXhosa afana noNjingalwazi Sizwe Satyo wakuBangindla, Zanemvula Zotwana kunye noNjingalwazi Mntuwoxolo Kwetana waku Lubisi.

Ngaphandle kokufundisa ulwimi lesiXhosa uYapi ukwabhale iincwadi ezintlanu ngexesha lokudla kwakhe ubomi eziquka iDabi laseMachibini, Zenzile akakhalelwa, Ukubona kanye kukubona kabini, Amaqam oMqadi, ukanti ukwathathe inxaxheba kwincwadi kaZotwana ethi Sasinoncwadi kwaTanci echaza ibali lengoma zakwaNtu.

Ezi ncwadi zizo kanye ezenze ukuba lo ka Yaphi aqwalaselwe ngamandla ngurhulumente wephandle laseTranskei esetyenziswa kumanqanaba ahlukileyo kwisebe lemfundo lelo phandle. “Kumalinge okunabisa olu lwimi ndikhe ndasebenza nje- ngomsasazi waseRadio Transkie ndifundisa abantwana besikolo ngezinto ezahlukileyo zolwimi lesiXhosa, ndikwasebenze nje- ngomhloli kurhulumente wase- Transkie,” uhambise watsho uYapi.

“Injongo ephambili ngale mbasa kukukhuthaza abantwana beli xesha ukuba baluthande ulwimi lesiXhosa kuba luyinxalenye yobomi babo,” utsho uYaphi.

Le mbasa ijikeleza kwisikolo esithile ngonyaka ngamnye esithe sazibalula ngomfundi ophumelele emagqabini kulwimi lesiXhosa. “Ewe umbono wam uyazaliseka wokuba aba bantwana baphuhliswe kulwimi lesiXhosa, ngaphezulu batsho bafumane uncedo lokuba bafunde kwiidyunivesithi zeli, ngoku ndinqwenela ukubona aba bantwana bethunyelwa kwiDyunivesithi apho bazakufunda isiXhosa banzi kakhulu,”unabise watsho uYaphi.

Incwadi yakhe ethi iDabi laseMachibini yincwadi yendumasiso ebalisa ibali ngokusebenzisa umbongo,echaza ngeli dabi lase Machibini.