Iindaba

UMzantsi Afrika uzikhabile izityholo zengxelo yaseMelika yamalungelo oluntu

Kamogelo Moichela|Published

Urhulumente woMzantsi Afrika uzikhabile ngokungagungqiyo izityholo eziqulathwe kwiNgxelo yamaLungelo oLuntu yaseMelika ka2024.

Image: Mandel NGAN / AFP

Urhulumente woMzantsi Afrika uzikhabile izityholo ezikwiNgxelo yamaLungelo oLuntu yaseMelika ka2024, ekhaba amabango okuba amafama amhlophe angamaxhoba okuhlaselwa ngokobuhlanga.

Le mpikiswano iye yavuselela into yobuxoki ekudala ikho, ethe yabaselwa ngaphambili ngabantu abaziwayo njengoMongameli waseMelika uDonald Trump kunye nesigwili uElon Musk.

UTrump uphinde wagrogrisa ngelithi akayi kwindibano yeSA G20 ekupheleni kwalo nyaka kuba "kwenzeka izinto ezimbi eMzantsi Afrika."

UMusk, naye, uye wavakalisa izimvo ezifanayo esidlangalaleni nakumakhasi onxibelelwano, elumkisa ngesityholo "sokubulawa kwabantu abamhlophe" kweli lizwe.

ISebe lezoBudlelwane baMazwe ngaMazwe kunye neNtsebenziswano (DIRCO) ichaze ezi ngxelo "njengezigqwethekileyo nezingachanekanga," iqinisekisa ukuzinikela kwayo kwindlela ecacileyo, esekelwe kubungqina bokhuseleko lwasemaphandleni.

Kwingxelo ehlaziyiweyo ekhutshwe kule veki, isithethi seDIRCO, uChrispin Phiri, ucacise oko ikuchaza "njengeengxelo ezilahlekisayo" zeenkcukacha zolwaphulomthetho kwiindawo ezineefama eMzantsi Afrika.

Ingxelo yaseMelika ithi kukho uhlaselo olusekezelwe ngokobuhlanga emaphandleni – ibango urhulumente woMzantsi Afrika athi alixhaswa zinkcukacha manani ezisemthethweni.

"Sijongana nazo zonke iintlobo zolwaphulomthetho, ezihleli zingumngeni omkhulu kubo bonke abemi bethu, kungakhathaliseki uhlanga okanye indawo," utshilo uPhiri.

Ngokwengxelo yeNkonzo yesiPolisa yoMzantsi Afrika (SAPS), zintandathu kuphela izehlo zokubulala ezithe zaxelwa kwiindawo zasemafama phakathi kweyoMqungu ukuya kweyoKwindla ka2025.

Kwezi ziganeko, ababini babengamafama, abathathu bengabasebenzi, omnye engumhlali wasefama — ubungqina bokuba ubundlobongela basemaphandleni alukhethi buso kodwa luchaphazela bonke abantu abahlala nabasebenza ezifama.

IDIRCO iphinde yaqinisekisa ukuba uMzantsi Afrika uzimisele ukuthethathethana neMelika kunye nawaphi na amahlakani amazwe ngamazwe – kodwa walumkisa ukuba intsebenziswano kufuneka isekwe kwiinyani, hayi ubuxoki.

Kusenjalo, uTrump sele uwubethele uMzantsi Afrika ngerhafu ye30%.