Owayesakuba nguMphathiswa wamaPolisa uBheki Cele uvele phambi kwekomiti yasePalamente ephanda urhwaphilizo lwamapolisa.
Image: Armand Hough / Independent Newspapers
Ilungu lePalamente (MP) uSibonelo Nomvalo, weMK Party, uthe ubungqina bowayesakuba nguMphathiswa wamaPolisa uBheki Cele buyazikhaba izizathu ezibekwe nguMphathiswa onqunyanyisiweyo uSenzo Mchunu zokuchitha iqela lePolitical Killings Task Team (PKTT).
UNomvalo uyinxalenye yekomiti yePalamente ephanda ngezityholo ezenziwe yintloko yeSAPS KwaZulu-Natal uLieutenant General Nhlanhla Mkhwanazi.
UCele ebenguMphathiswa wamaPolisa ukusuka kweyoMdumba ka2018 ukuya kumhla we17 kweyeSilimela ka2024, phambi kokuba uMchunu angene ezihlangwini zakhe.
UCele uqale ngobungqina bakhe ngoLwesine, wathetha ngePKTT nobudlelwane bakhe noVusimuzi “Cat” Matlala.
"Esinokuthi sigqibe ngobungqina bakhe kukuba usikhabile isizathu esabekwa nguMchunu ngesigqibo awasithatha ngomhla wama31 kweyoMnga," utshilo uNomvalo.
"UMchunu uthembele kwizinto ezine. Eyokuqala yeyokuba uthi unegunya ngokomgaqo-siseko ukwenza isigqibo awasithabathayo ngolo suku. Eyesibini, uthi kukho izikhalazo athe wazifumana ezivela kuluntu – esinye sezo zikhalazo sasivela kuMary de Haas, esinye esivela kuPatricia Mashale, kwaye uthi esinye isikhalazo akakwazi ukusiveza ngenxa yobume baso. Abanye abantu bacele ukuba bangavezwa ukuze bakhuseleke.
"Isizathu sesithathu sokuba enze isigqibo awasithathayo ibiziingxaki zohlahlo lwabiwo-mali, njengoko ebenenkxalabo yayo, kwaye esesine kukuba bekukho uphononongo lomsebenzi olwenziwa ngo2019," utshilo uNomvalo.
Ilungu leMK Party ePalamente uSibonelo Nomvalo.
Image: Parliament RSA
"Uphononongo lomsebenzi, ngenxa yolwakhiwo lwalo, lwabhangisa ubukho bePKTT. Ngoku, ukuba uyahlalutya ubungqina obungeniswe apha ngowayesakuba nguMphathiswa wamaPolisa, uBheki Cele, bukhaba zonke ezo zizathu.
"Okokuqala, uthi uMphathiswa akanalo naliphi na igunya lokuthatha eso sigqibo. Okwesibini uthi, kwalaa nto sasiyixelele uMphathiswa uMchunu, ukuba ezi zityholo zizityholo ezingaqinisekiswanga ezivela eluntwini, sithotywe sayintlebendwane siyikomiti," utshilo uNomvalo.
"Kwafuneka sihlalutye izinto ezibhalwe kuFacebook, kwaye bekuya kuba ngcono ukuba ezo zikhalazo (zikaDe Haas noMashale) zifakwe kwinkqubo yophando olunzulu."
UNomvalo uthi njengekomiti umsebenzi wabo kukuhlalutya iingxelo zophando okanye ezeforenziki, hayi izinto ezibhalwe kuFacebook.
"Enyanisweni, xa sishwankathela, uzikhabile zonke izizathu ezibekwe nguMphathiswa [uMchunu], into embi kukuba noMphathiswa buqu [uMchunu] akakwazanga ukubeka into ecacileyo kuba ebethetha izinto ezikhabanayo," utshilo uNomvalo.
"Ndithetha nje, umbuzo olula wengcaciso kwegama elithi 'ngokukhawuleza'. Yena uya kugwegweleza."
UNomvalo uthi kukho amangqina amathathu ukuza kuthi ga ngoku abukhabileyo ubungqina bukaMphathiswa uMchunu.
"Njengokuba besisitsho ngaphambili, oku kwenzele abantu baseMzantsi Afrika bazibonele ngokwabo kuba yonke le nto iboniswa kwiikhamera. Iyasasazwa ukuze abantu bakwazi ukubona ubunyani kubuxoki."