‘Ndizilibele ukuba ndinesidanga ngenxa yezolimo’

UNoxolo Londiwe Sangweni.

Umfama wemifuno eJozini kumantla wephondo laseKZN uNoxolo Londiwe Sangweni uyazingca ngomsebenzi wakhe wokulima imifuno.

Ingxelo yenkomfa iAfrican Agricultural Investment Indaba ibibanjwe eKapa ithi amafama amancinci afana noSangweni adlala indima ukukhulisa ezolimo.

“Ndingumfama ovelisa iinkukhu, imifuno equka iimbotyi netswele, ndiqale ukwenza lomsebenzi ngonyaka ka2021, ndiyakuthanda ukulima,” kutsho uSangweni.

Uthando lakhe lokulima likhuthazwe kukusoloko ekunye nabazali bakhe kumsebenzi wokulima. “Ndikhula ndilandela abazali bam xa besiya kusebenza efama, xa ndiphuma esikolweni bendifika ekhaya xa kulungiselelwa ukuya efama,” kutsho uSangweni.

Amafama angamanina akwalulutsha ayakhula kwezolimo kwimingxilo eyahlukeneyo, kwaye uphando lubonisa ukuba baxhobe ngolwazi lasesikolweni.

Ungena kwabo kwezolimo bexhobe ngolwazi kwenza ukuba bavelise uluhlu lamafama amnyama awahlukileyo kunexesha langaphambili.

“Ikhaya lam lidlale indima enkulu ukundikhanyisela nokundikhulisa ukuba ndikuthande ukuba ngumfama,” uhambisa atsho uSangweni.

Ukhuthaza athi ulubona ulimo nokufuya nje ngeshishini elitsha ekumele ukuba abantu abatsha balilandele kweli ukuze bakhule ngezimali nezinye iindlela. “Ndisebenza iiyure ezingamashumi amane ngeveki, andifane ndingaphangeli kuba ndenza into yam apha, kwaye ndenza into endiyithandayo,” kutsho uSangweni.

Ucebisa ulutsha ngelithi kumele ukuba bazimisele kumsebenzi wabo ukuze baphumelele kwezolimo. “Umyalezo wam kubantu abatsha, kufuneka ukuba baqinisekise ukuba bayawuthanda umsebenzi wabo, bayazihlonipha, bahloniphe ixesha nomsebenzi wabo ngoku banzi,” kucacisa uSangweni.

Ukuthanda umsebenzi wakho kwenza ukuba umsebenzi nawo ukunike iziphumo ezihle, kutsho uSangweni. “Akukho lula ukuqala umsebenzi wokulima nokufuya, kufuneka ufunde ukuqala kancinci ukuze ubone iimpazamo namathuba okukhula kwakho ngoku njalo,” kutsho uSangweni.

Umsebenzi wokulima uwuqale kumhlaba osisiqingatha seehektare. “Ndisebenza kumhlaba ozihektare ezimbini nesiqingatha ngoku, kwaye ndingatsho ukuba akukho lula ukulima, mininzi imiceli mngeni endleleni yokulima,” utsho uSangweni.

Uthi ukulima ayiyondlela yokwenza imali engxamileyo, ukhuthaza ukukhuthala nokuzinikela kumafama asaqalayo kwezolimo. “Kwelinye ixesha uzibona uphumelela ngokwemveliso, kanti kwelinye ixesha udibana nobunzima obukhulu, kodwa kufuneka unganikezeli uqhubeke nomsebenzi wakho,” ukhuthaza atsho uSangweni.