Baxhamla nini kubutyebi baseNgqushwa?

IDOLOPHU yaseNgqushwa inemimandla egudle unxweme lolwandle kodwa akubangeli uluntu lwalapha luxhamle kuqoqosho lwezokhenketho, ngokophando-sifundo lomfundi waseFort Hare.

UGabriel Musasa wezifundo zophuhliso eFort Hare ukhe wachitha iintsuku kummandla waseNgqushwa efunxa ulwazi malunga nengcingane yoosomashishini noluntu lwaseNgqushwa, ngokumayelana neendlela abaxhamla ngazo kuqoqosho lwezokhenketho lwaseNgqushwa.

Phakathi kweendawo ezityelelwe ngulo kaMusasa yindawo yaseHamburg, Fish River kwanombindi-dolophu waseNgqushwa.

Into efunyaniswe nguMusasa kukuba aluhoywanga uqoqosho lwezokhenketho eNgqushwa. Endaweni yokuxhamla nokuthabatha inxaxheba kolu qoqosho, uluntu lwaseNgqushwa, ngokophando-sifundo lukaMusasa, luxhalabe yimiba yolwaphulo-mthetho kwaneendlela ezimbi.

“Endikufumanisileyo kukuba endaweni yokugxila kwiimeko zokuphuhlisa uqoqosho lwezokhenketho kwindawo yabo, uluntu lwale ndawo luxhalabe ngemeko yokhuseleko lwabo kuba bathi izindlu zabo ziyaqhekezwa.

“Enye into engumqobo kuphuhliso lwale ndawo ziindlela ezimbi eziye zibengumqobo ekutsaleni abakhenkethi,” ufumanise oko uMusasa.

Izindululo zikaMusasa ziquka ezi: umasipala makagxile kwimiba yezokhenketho futhi abambisane namacandelo anokumncedisa kwezokhenketho, uluntu maluqeqeshwe ngemiba yezokhenketho, makulungiswe iindlela futhi makuqiniswe ezokhuseleko.

Ngethuba I’solezwe lalityelele iHamburg ekuqaleni kwalo nyaka, safika abakhenkethi baseJamani begqajukelwe livili lemoto yabo bekwindlela eya eHamburg. Umkhenkethi waseJamani uPia Barbato wayekwelo qela. “Sigqajukelwe livili sisendleleni eya eHamburg ngenxa yendlela embi. Kungakuhle xa ingalungiswa le ndlela,” wasixelela oko uBarbato.

Kwakhona, ekuqaleni kwalo nyaka, uSodolophu waseNgqushwa uMnikelo Siwisa wadiza ukuba ukufakelwa kwendlela yetha eya eHamburg kuphantsi kwezicwangciso. USiwisa wathi le ndlela izakwenziwa lisebe lezendlela nemisebenzi yoluntu.

“Eyona nto siyifunayo yeyokwakha idolophu esinokuzidla ngayo eHamburg. Lo msebenzi siza kuwenza ngokubambisana norhulumente waseMpuma Koloni,” kwatsho uSiwisa, ekwathi oku kuza kukhweba inkitha yabakhenkethi, kukhulise uqoqosho lwaseNgqushwa nephondo liphela.

USiwisa wathi kuphantsi kwezicwangciso zikamasipala okokuba uqoqosho lwezokhenketho eNgqushwa luxhamlise abantu abebefudula behlelelekile.