Ulwimi isiXhosa alufi luyakhula

Kwiminyaka edlulileyo ndaxoxa kwelinye iqonga ndiphikisa ingcamango eyayisithi ulwimi isiXhosa luyafa.

Ndabalula izingqiniso zokuba alufi, kwaye alikazufa. Ndandiqamele ngengqiqo yobunzululwazi ngeelwimi. Ezo ngongoma zisemi zimi ke, ukuba ulwimi isiXhosa alufi, endaweni yokufa luyakhula.

Oku ndikucingiswa kukuphawula ukuba kwiveki enye ibe mine imicimbi yophuhliso nokuphuculwa kolwimi isiXhosa, phezu kwehlala isenziwa.

Ngomhla we16 kweyeDwarha 2019 besiseMaMpondweni, eSajonisi, siphehlelela iqonga lemicimbi yeelwimi lala mmandla.

Ibingumcimbi okwizinga eliphezulu noze ngenxa yephulo lesebe lezeMfundo leMpuma Koloni elaqala inkqubo yokufundisa ngesiXhosa izifundo zemethametika nezobunzululwazi ezikolweni.

Uninzi lwabangaziyo lwalusithi (unangoku lusathi) olu lwimi alunakusetyenziswa kwezi zifundo njengolwimi lokufunda nokufundisa. Isebe lezeMfundo leMpuma Koloni ke lazichitha njengezingamampunge izimvo ezinjalo, lafundisa ngazo.

Kumcimbi wokumiselwa kweli qonga, uMphathiswa wezeMfundo eMpuma Koloni, umfo kaGade, uFakade, ube phume ngokwakhe ukuya kulimisela aliphehlelele.

Uthethe wophela lo mfo, watsho zamatsheka izihupepe ezifana nam. Uphawule ngendlela okuza kuba ngumsimelelo wakhe ngayo kwinkqubo yokufundisa ngolwimi lwebele ukumiselwa kweqonga lezeelwimi kula mmandla.

Kaloku uFakade, ethathela kokaMakhupula owayethathele kokaQwase owaqala lo mcimbi, ngeengcebiso zentombi kaMbude uNaledi, uyandisile inkqubo yokufundisa ngolwimi isiXhosa izifundo zemethametika nezobunzululwazi ezikolweni eMpuma Koloni.

Kungokunje luhlokondiba lwezikolo ezikule nkqubo. OkaGade ukwaphawule ukuba abafundi ekwaqalwa ngabo le nkqubo eCofimvaba baza kubhala ibanga leshumi kunyaka wama2020.

Iimviwo zemethametika nezobunzululwazi zebanga leshumi ziza kubhalwa ngesiXhosa okokuqala ezimbalini, ziqalwa kweli leMpuma Koloni apho ulwimi isiXhosa lukokwalo khona.

Kwangalo mhla mnye we16 kweyeDwarha 2019 bekubhiyozelwa umhla wezochazomagama lihlabathi. Owalapha eMzantsi Afrika umbhiyozo ububanjelwe kwaZulu yiPanSALB.

Kwimisebenzi eyenziwa ngamaziko ezochazomagama ePanSALB, iziko lesiXhosa, phantsi kokaWababa, liphala phambili. Livelisa izichazimagama zolwimi isiXhosa, kubandakanya ezenkalo yezobunzululwazi neyezemethametika.

Izichazimagama zibaluleke kakhulu ekusetyenzisweni kolwimi kwiinkalo zezoqoqosho ezifana nezemfundo.

Okanti ngomhla we17 kweyeDwarha 2019 icandelo lezochazomagama esiXhosa belibambe ucweyo ngokusetyenziswa kwezichazimagama esiXhosa ezikolweni.

Eli candelo lafumana inkxasomali kwabakwaLotto ukuba lithenge izichazimagama zolwimi isiXhosa, lifundise ngendlela esemgangathweni yokusetyenziswa kwazo kwezemfundo, ze linikele ngazo ezikolweni zesiXhosa ukuqinisekisa ukuba umntwana ngamnye unesichazimagama.

Kunqabile ke ukuba umntwana ofunda kwizikolo zabantsundu abangathathi ntweni ukuba abe nesichazimagama; kangangokuba abakwazi kwaukuzisebenzisa.

Kwelinye icala, ngomhla we17 ukuya kowe18 kweyeDwarha 2019, icandelo leelwimi kwezemfundo lesebe lezeMfundo leMpuma Koloni, phantsi kokaSabatha nomncedi wakhe umfo kaVuso, belisazisa isigama sezobunzululwazi nezemethametika kubafundisintsapho bezi zifundo.

Apho ibingabantu abayibona ibubudenge ingcamango ethi ezi zifundo azinokufundiswa ngalwimi lumbi ingesiso isiNgesi, besitsho ngokuqiniseka ukuba okukona bazifundisa ngokukuko ezi zifundo kungoku bazifundisa ngolwimi lwabo nolwabantwana!

Zidwesha; apha ndibalula nje imisebenzi yeveki enye kweli leMpuma Koloni, andikhankanyi nto ngokunokuba kuyenziwa kwamanye amaphondo ngolu lwimi kule veki, kule nyanga, nakwiinyanga ezimbalwa ezidlulileyo.

Zininzi iinquleqhu ezenziwayo ukuphucula isiXhosa endingathi khe ndazama ukuzibalula zonke ndiwe ngeneno.

Ndiqhayisa nje ngale imbalwa ukutyhila abantu ukuba olu lwimi alukazufa. Kwimizamo enje ngale alungeke lufe ulwimi, koko luyaphucuka.

Ewe, imingeni efana nokuba kukho kuthi abemi ngasekhohlo ikho ngobuninzi, kodwa olu lwimi luya kude kwaye nabo bemi ngasekhohlo baseza kunqwenela ukuwelela ngasekunene ngomso. Goba msenge iibhokhwe zikutye! Owenu kwisiXhosa, Nxuba.