Ufunqu kwimveliso yerharnati

Irharnati.

Irharnati sesinye seziqhamo ezidala eziveliswa kweli leMpuma Koloni, ingakumbi ngamafama asemakhaya. Ngexesha likarhulumente waseTranskei, irharnati yayiphakathi kweziqhamo ezazidumile, ihamba ne apile nezinye.

Ingxelo entsha malunga nerharnati ekhutshwe nguKobus Louw ongumphathi weSAPEX ithi izakunyuka ngamandla imveliso yerharnati kweli kulo nyaka.

“Kulindeleke ukuba sifumane isivuno esinyuke ngeepesenti ezilishumi kulo nyaka, kungenxa yezizathu eziliqela ezibangele ukuphucuka kwemveliso yerharnati,” kutsho uLouw. IMpuma Koloni ayishiyekanga ngasemva kumaphondo woMzantsi Afrika avelisa iimveliso zerharnati.

“Likhulu lamawaka eehektare zomhlaba welizwe loMzantsi Afrika osetyenziswa ukuvelisa irharnati,” uqhayisa atsho uLouw. Ummandla weelali zaseHewu eMpuma Koloni unomhlaba ongaphezulu kwewaka leehektare osetyenziselwa ukutyala iirharnathi.

“Kulo nyaka uphelileyo sithumele kumazwe angaphandle iibhokisi ezizizigidi ezibini ezinobunzima beekhilogram ezintathu, uninzi lwazo ziveliswe kwiphondo leNtshona Koloni,” uhambisa atsho uLouw.

Kuthiwa ngamazwe akumashumi amathathu ukuya kumashumi amathathu anesihlanu athenga irharnati yelizwe loMzantsi Afrika minyaka le.

“Amazwe aquka iNgilani, uMbindi Mpuma kunye namazwe aseScandinavia angabathengi abakhulu berharnati yethu,” uhambisa tsho uLouw.

Iingingqi ezigudle umlambo iGqili kwakunye neendawo ezithile kwiphondo laseLimpopo zivelisa ngamandla irharnati.

“Ixesha lokugqama kwemveliso zerharnati eMzantsi Afrika liphakathi kweenyanga zokuqala zonyaka ukuya kwinyanga kaCanzibe, ngoko ke eli lixesha elihle kwesi siqhamo sithandwa kakhulu,” kutsho uLouw.

Uthi isivuno sokuqala salo nyaka serharnati sizakusuka kwifama iAngel Red, kodwa abaqinisekanga ukuba iza kuthunyelwa nini na kumazwe ehlabathi.

“Sinqwenela ngamandla ukubona indlela ezakuqhuba ifama iAngel Red ukuvelisa irharnati kuba iyaqala ngqa ukwenza oko,” kucacisa uLouw.

Uthi nangona besovuyela isivuno sabo salo nyaka kodwa kukho iinkxalabo ngeendlela eziqhuba ngayo iinqanawe kumazibuko eli.

“Ingxaki yezibuko lokuthunyelwa kwempahla yethu yingxaki esijongene nayo ngoku, sinethemba lokuba urhulumente uzakuyisombulula le ngxaki kungekudala,” utsho Louw.

IPeru lelona lizwe livelisa irharnathi ngamanani aphezulu ehlabathini, likhuphisana noMzantsi Afrika. Esi siqhamo sisetyenziswa ekutyeni, njengesithambiso somzimba kunye nezinye iimveliso zobuhle.