NomaXhosa Sigcawu: ‘Akuxoxi mingqandandana Komkhulu’

INKOSAZANA yeKomkhulu lamaXhosa eNqadu kuGatyana, uNomaXhosa Sigcawu, uthi izinto zaKomkhulu zixoxwa sisizwe hayi “imingqandandana” kuba xa ubani esenza njalo ufana nokuba wenza “ubugqakhwe”.

Le nkosazana ibhalele I’solezwe lesiXhosa ibonakalisa ukungaxoli kwayo kokwenzekayo Komkhulu eNqadu.

UNomaXhosa yintombi kaKumkani Zwelidumile noKumkanikazi wesizwe uNozizwe kwiNdlu eNkulu. UKumkani Zwelidumile ukwazala uKumkani Xolilizwe Sigcawu kwiQadi leNdlu eNkulu, ze yena uKumkani Xolilizwe azale uZwelonke Sigcawu kwakule yeQadi.

Intetho yakhe iza emva kokungavisisani malunga nokubekwa kukaAhlangene Vulikhaya Sigcawu njengeKumkani yamaXhosa, ethatha endaweni kaKumkani Mpendulo Zwelonke Sigcawu okhothame ngo2019. UKumkani Vulikhaya ngunyana kaKumkani Xolilizwe kwiNdlu yaseKunene.

UMongameli Cyril Ramaphosa ukugunyazise ngokusesikweni ukubekwa kukaAhlangene obengunozakuzaku woMzantsi Afrika eMalawi.

UNkosana Ntsikayezwe Sigcawu phambi kweKomkhulu eNqadu elitshixiweyo UMFANEKISO: SITHANDIWE VELAPHI

Ngenxa yoku, iqela eliphikisana nokubekwa kukaVulikhaya lithi liza kubhenela enkundleni. KwiKomkhulu laseNqadu kutshixwe amasango ngelokuthintela uVulikhaya neqela lakhe bangangeni.

UNomaXhosa uthi iKomkhulu laseNqadu lelabantwana bakaKumkani Zwelidumile Sigcawu, futhi ekwathi akukho bani onemvume yokuphazamisa omnye kwikhaya lakhe.

Kwimbalelwano ayibhalele iphephandaba I’solezwe lesiXhosa kule veki, uNomaXhosa Sigcawu uthi into eyenzeka kwiKomkhulu ifana neyokuphathwa kakubi komntwana kwikhaya lakhe.

“Ikomkhulu laseNqadu linxiwa elanikwa uKumkanikazi uNozizwe owalotyolwa sisizwe. Wonke umntu unekhaya lakhe yaye akukho mntu uphazamisa omnye ekhayeni lakhe. Sinamagama kwela khaya uNomaXhosa, Xhantilomzi, Ntsikayezwe” utshilo uNomaXhosa.

“Sele bade bavalelwe ikhaya eliya lelabantwana bakaZwelidumile noNozizwe yaye wonke umntu unekhaya lakhe, yaye akukho mntu uphazamisa omnye ekhayeni lakhe, le bayenzayo ifana nomntwana ongumgqakhwe ofuna ilifa engafanelekanga alifumane, kanti abanye bayakwazi ukuhlonipha qha baxhokonxwe ngabantu bekhaya.

“Izinto zaKomkhulu zazixoxwa sisizwe hayi imingqandandana efana nabo – ezixoxa izinto zaKomkhulu ehlathini ngokungathi ngabantu ababhacayo kweli lizwe lakwaXhosa,” kutsho uNomaXhosa.

Othethela uKumkani Vulikhaya, uNkosana Ndabele Mtoto, uthe: “OoNomaXhosa le nto bayithethayo yeyabo. Phaya kukoMkhulu, ayingomzi wamntu lowa. Ukuba kukho isiqinisekiso sobuninimzi (title deed) esithi NomaXhosa okanye Ntsika, singaqala sithi kukowabo. Asilwi noNomaXhosa okanye uNtsika, yonke into siza kuyenza ngomthetho. Nokubekwa kweKumkani uVulikhaya, silandele yonke imithetho.”

“Ukuba bathi akulandelwanga mithetho, lo nto yenza uVulikhaya angabiyoKumkani? Bona baqhele ukwenza izinto ngohlobo lwabo, ngoku ikhaya lithatha amandla walo. Nantso le nto ibaphazamisayo. Ukuba bayamangala, abamangaleli thina bamangalela uMongameli. Futhi ke le nto ayizanga noMongameli Cyril Ramaphosa, ize nekhaya ze sayisa kurhulumente sele sigqibile,” kutsho uMtoto.