‘Sidikiwe ngulo mfo!’

Loyiso Tshetsha

Amashishini nezikolo ziphazamiseke iintsuku ezimbini eQumrha ngenxa yoqhankqalazo lwabahlali abakhalazela iinkonzo nobuqhophololo kula masipala.

Ingxelo yabahlali ithi usodolophu wala masipala, uLoyiso Tshetsha, udlalisa ngemali kamasipala logama abantu bengaphangeli eQumrha.

Oyinkokeli yabahlali phantsi kombutho iGreat Kei United Forum, uWeaver Sinqana uthi usodolophu uyadyiwaza logama bedinga iinkonzo.

“Ngomhla wamashumi amabini anesibini kule nyanga iphelileyo sagqithisa umqulu wezikhalazo, sikhalazela iinkonzo, indlela azigqitywa ukwenziwa, indlela abaqesha ngayo asiyazi, imali ayidyiwaze kweyoMnga lo ugqithileyo zezinye zezinto ezibangela olu qhankqalazo,” uthethe watsho uSinqana.

Le ngxelo ithi kweyoMnga uTshetsha utshayise imoto kamasipala kwanyanzeleka ukuba ilungiswe ngamakhulu amahlanu amawaka erandi (R500 000).

“Uphinde waqesha imoto yexabiso yohlobo leVolvo ukusukela ngomhla weshumi kweyoMnga ukuya kumhla weshumi elinesithandathu, ixabiso lalo ngqesho laya phaya kumashumi amabini anesithathu amawaka eerandi (R23 000).

“Sidikiwe ngulo mfo,” uthethe watsho uSinqana. Uhola wendlela uR63 uvalwe isithuba seentsuku ezimbini ngenxa yolu qhankqalazo; iinqwelo-mafutha ezimbalwa ezihamba apha bezikhuselwa ngamapolisa.

Indlela kwizitalato zalo masipala zizele izigingqi; zixwebile, inkunkuma ibonakala inexesha ihlala esitalatweni.

Abezoshishino bavale iivenkile zabo izolo besithi bakhusela amashishini abo logama bekwaxhasa uqhankqalazo lwabahlali.

“Ukuqeshwa kwale moto ebehamba ngayo lo mfo akukho mthethweni kuba elinye igosa eligunyazisa ukuqeshwa kweemoto alikhange lityikitye. Wenza ngenkani yakhe waziqeshela le moto,” utsho uSinqana.

Ulutsha laseQumrha luthwaxwa ngamandla yimeko yentswelo-ngqesho ngenxa yokungasebenzi kwenkqubo zikamasipala. UMalixole Mtshoba ungumntu omtsha waseQumrha akaphangeli uhlala ekhangela umsebenzi.

“Sibona sele kusithwa kuqeshiwe kwamasipala singakhange sibone nto ixela ukuba kuzakuqeshwa, kuqeshwa abantu esingabaziyo apha eQumrha,” uthethe watsho uMatshoba.

Izikolo ezine zale ndawo zivaliwe ngelikhusela abantwana bezikolo, izitalato ezingenayo neziphumayo azihambeki ngenxa yoqhankqalazo.

Usodolophu uTshetsha uziphendulele kumsitho obuseMorgan’s Bay ngelithi: “Imbi ke into yokuba sibone kuphuma ulwazi oluyimfihlo kwi-ofisi yethu, lube ke phofu lungaphelelanga. Abantu bonyulwa ngabantu babo baphinde bajikelwe ke ngabantu babo. Ibhunga likamasipala waseGreat Kei lonyulwe kweyeThupha 2016, liselitsha. Ukonyulwa kwethu ayonto isisigxina. Sithi sinikeni ixesha. Izicwangciso zethu zokuphuhlisa iGreat Kei zidinga iminyaka emihlanu. Akukapheli nonyaka siqalile.”

Ukanti, ngabahlali ababini ababanjwe bavalelwa ngamapolisa ngenxa yokubangela uqhushululu esidlangalaleni eQumrha.

Amapolisa ebengamathontsi ezama ukuvula iindlela ngenkani.