Uhlile umdla kwizifundo zezibalo eMpuma Koloni

UMphathiswa weSebe leMfundo uFundile Gade

Ingxelo yesebe leMfundo eMpuma Koloni iqinisekisa ukuba lihlile inani labantwana ababhalise izifundo zeziBalo ukusukela kunyaka ophelileyo. Oku kuvele ngethuba eli sebe lisothula ingxelo yeziphumo zebanga leshumi zonyaka ka2019 eSterling eMonti.

Evuya kukukhula kwamanani wabafundi abaphumeleleyo, uMphathiswa weli sebe, uFundile Gade, uthi kusekuninzi ekumele kwenzeke ukuya phambili. IMpuma Koloni ifumene iipesenti ezingamashumi asixhenxe anesithandathu ngokwempumelelo yabafundi bebanga leshumi ngo2019.

“Nangona kukho ukukhula kwamanani wabantwana ababhalise izifundo ezahlukeneyo, izifundo zezibalo zihlile kunyaka ka2019, lo nto ithetha ukuba kumele ukuba siqinise kwiinzame zethu ezijongene nezifundo zezibalo,” uthethe watsho uGade.

Ingxelo ithi kwiinzame zokuphucula umgangatho wezibalo kweli nakuzwelonke, kukho amalinge okusenzisana norhulumente waseJapan.

“Sinaso isicwangciso esijoliswe ukuphucula izibalo, sikwiphulo lokuqwalasela ukuba esi sicwangciso asikudingi na ukuguqulwa okanye ukuphuculwa,” itshilo ingxelo yesebe leMfundo.

Iphondo leMpuma Koloni libone ufunqu weepesenti ezintlanu kwiziphumo zebanga leshumi ngenxa yeenzame ezenziwe zizandla ezahlukeneyo.

“Isithili saseNelson Mandela Bay sihamba phambili apha ephondweni ngokweziphumo, silandelwa sisithili saseBCM, zezi nzame ezenze ukuba sifunquke kwindawo ebesikuyo kunyaka ophelileyo,” utshilo uGade.

Enye yeenqununu ezibangele le mpumelelo yeli phondo, uKhulile Qamata wesikolo samabanga aphakamileyo iNyanga eNgcobo, uthi uyavuya kodwa usafuna ukwenza nangaphezulu.

“Besinabafundi abalikhulu namashumi amahlanu anesine, kuphumelele abalikhulu namashumi amane anesiXhenxe, sixhalabile nangaba bambalwa bangaphumelelanga. Yintsebenziswano nokuzinikela kubafundi nootitshala okubangele le mpumelelo,” uthethe watsho uQamata.

Isikolo saseNyanga eNgcobo sesinye kwizikolo ezithathu zeli phondo ezinabafundi abakuluhlu labafundi abagqwese kuzwelonke.

Ngonyaka ka2018, ibingabafundi abakumashumi amane anesihlanu eepesenti abebebhalisele izifundo zezibalo, kunyaka ophelileyo u2019, ngabafundi abakumashumi amane ananye eepesenti ekhulwini ababhalise izifundo zezibalo.

Oku kubonisa ukuhla ngeepesenti ezintathu ekhulwini kunonyaka ophelileyo.

UGade uthi kuninzi abakwenzileyo ukuqinisekisa ukuba ziyaphucuka iziphumo zebanga leshumi kunyaka ka2019. “Ezi ziziphumo zeenzame zabantu esingene ezihlangwini zabo, kodwa nathi siye saqinisekisa ukuba utitshala usegumbini lokufundisa uyafundisa, wonke umfundi unencwadi azidingayo, saqinisekisa ukuba umfundi ngamnye unesitulo sokuhlala nendawo yokufundela,” ucacise watsho uGade.

IOfisi yoMlawuli oyiNtloko kwisebe leMfundo eMpuma Koloni nayo ayikhange iphumle ikhangela impumelelo.

“Iofisi yomlawuli wesebe ikhuphe imbalelwano eya kuzo zonke izikolo ezinembali yokungaphumeleli okanye ukungaqhubi kakuhle, ndiyakholwa ukuba lo nto yenye kwezo zibangele impumelelo yethu,” utshilo uGade.